In de boeddhistische psychologie geldt de wet of ‘keten van het voorwaardelijk ontstaan’ (paticcasamuppāda in het Pali) als een zeer precies uitgewerkt model van onbewust door het leven gaan. Het is een weergave van een ongezonde spiraal, waarbij we door onbewustheid steeds meer stress en lijden ervaren. Dit model, dat ook wel ‘de keten van het onderling afhankelijke ontstaan’ wordt genoemd, is van een bedrieglijke eenvoud. Toen de eerwaarde Ananda, monnik, leerling en verzorger van de Boeddha, zei dat dit model vrij simpel leek, antwoordde de Boeddha als volgt: ‘Zeg dit niet, Ananda, zeg dit niet. Het principe van het onderling afhankelijke ontstaan is een diepzinnige leer, moeilijk te doorgronden. Door deze leer niet te kennen, te begrijpen en volledig te doorgronden, leven mensen in verwarring, net als een lang stuk draad dat in de knoop zit.’
In dit artikel wil ik proberen om dit complexe model op een eenvoudige manier uit te leggen.
Frits Koster heeft vele jaren columns verzorgd in “Boeddha Magazine” en in de SIMsara. Daarnaast heeft hij een aantal (audio)boeken gepubliceerd met betrekking tot de beoefening van mildheid en compassie, vipassana- of inzichtmeditatie en boeddhistische psychologie.
