Ik dacht dat de stilte
stiller zou zijn
minder luchtig
minder licht.
Het schijnt overal doorheen,
het voedt me onverwacht.
De vriendelijkheid maakt me warm
en ontvouwt zoveel
waardevols.
Deze stilte is wijds
maar meer werelds
dan verwacht.
Deze stilte is
om mee naar huis te nemen.
Gedicht ‘Stilte’ door Sanne van Veen, juli 2021.
Evaluatie retraite ‘Mindfulness en de vier Levensvrienden’, juli 2016
In de voorbije dagen heb je me meegenomen op een ware ontdekkingstocht. Op een prettige, vrolijke en tevens intensieve manier heb ik mogen kennismaken met de vier hartkwaliteiten. Het was echter niet alleen een kennismaking. Het was een ware onderdompeling in het bad van liefdevolle vriendelijkheid, compassie, medevreugde en gelijkmoedigheid.
Ik heb hoogte-en laagtepunten gekend. Mijn neiging om niet gewoonweg in het hier en nu te zijn en om vooral bezig te zijn met straks (meest voorkomende gedachte heb ik gemerkt) weerhoudt me ervan om de dingen waar te nemen zoals ze zijn. Jij liet me vooral ‘voelen’ wat het met me doet om dit op een milde, compassievolle manier op te merken. Als ik nu een gedachte opmerk zoals: “ ik heb het gehad met dat stilzitten want ik heb pijn”, kan ik nu vanuit dit opmerken een keuze maken wat te doen of te laten, en vertrouwen hebben in de keuze op dat moment.
Dit is niet iets willen beheersen of controleren, dit is het accepteren van het leven zoals het is. Het leven is namelijk niet maakbaar. Het Leven is Koning.
Je citeerde Rick Hanson met de woorden: ‘to take in the good’. En dat is de essentie van wat ik meeneem als kostbaar souvenir van deze reis: het ware geheim van geluk is op te merken dat je gelukkig bent. Dank je wel Frits! Dankbaar voel ik me ook voor de onvoorwaardelijk inzet en nabijheid van Jetty. Vaak op de achtergrond maar onmisbaar voor het praktische welslagen van deze week. Dank je wel Jetty!
Ik heb mij heel welkom en veilig gevoeld
Evaluatie van Marlies bij een meditatieretraite in de Noorder Poort te Wapserveen, 2016
Ik vond zowel de individuele gesprekken als de groepsuitwisselingen beide prettig en leerzaam. Fijn dat dit iedere dag werd georganiseerd. Ik heb erg smakelijk
gegeten de hele week. Hulde aan de kok!
De retraite vond ik in het algemeen ook heel goed verzorgd. Heb mij heel welkom en veilig gevoeld. Jullie als stel stralen ook een prettige sfeer en energie uit. Ook heel liefdevol!! Dank jullie wel!
De volgende dag na de retraite moest ik meteen werken. Op mijn werk(psychiatrie) is het momenteel erg hectisch. Veel collega’s kwamen erg boos over wat zich op verschillende manieren uitte. Ik was in staat om dit niet persoonlijk te nemen. Kon herkennen dat collega’s boos, angstig en onrustig waren maar dat kon ik dit op een gelijkmoedige manier aanschouwen met een open hart. Gevolg was ook dat ik minder vermoeid dan anders naar huis ging aan het einde van de dag
De eerste stappen op weg naar innerlijke vrijheid
Een weekend mediteren in alle rust, wat komt er op je pad en wat zijn de belevingen? Door Maartje Wortel.
Nog nooit gemediteerd. Geen flauw idee wat mij te wachten staat en ik heb er ook niet over nagedacht. Misschien is dat maar beter ook. Als ik het terrein van Zencentrum Noorder Poort te Wasperveen op kom rijden, bekruipen mij de eerste gevoelens van angst. Ik kom aan als de zon al onder is. Wat is het hier donker en stil. Om zoveel mogelijk innerlijke rust na te streven, is het van belang dat er niet wordt
gesproken, geschreven of gelezen. Dit is mij van tevoren al duidelijk gemaakt en dus besluit ik de muziek in de auto nog even op volle toeren te laten draaien.
Binnen is er soep met brood. Tot acht uur ‘s avonds mag je nog praten. Veel mensen zijn zenuwachtig omdat je met alles in jezelf geconfronteerd wordt tijdens deze week van ‘bezinning.’ Geen weg meer terug! En als er al een weg was, dan is het de weg naar de middle of nowhere. Rustig adem blijven halen en alvast beginnen met de registratie van wat zich aandient.
Als het programma in de meditatiezaal opgehangen wordt is het toch wel even slikken. De eerste twee dagen wordt van 06:00 uur tot 22:00 uur gemediteerd. Daarna is volgens begeleider Frits Koster iedereen gewend aan het vroege opstaan en zal de groep om 05:00 uur beginnen.
Klaar voor de start
Het Boeddhisme, ofwel de leer van Boeddha, kent vele vertakkingen. Zo heb je verschillende soorten meditatie. Een techniek die men vooral in Zuidoost-Azië beoefent, is de ‘vipassana meditatie’. Ook wel ‘inzichtmeditatie’ genoemd. In deze vorm van meditatie leer je het ontwikkelen van opmerkzaamheid. Het is de bedoeling dat je registreert en je bewust bent van wat er van moment tot moment, in en aan je voordoet. Zo creëer je innerlijke vrijheid en inzicht in jezelf.
Frits Koster (46) is al 25 jaar bezig met het beoefenen van deze vorm van meditatie. Hij mediteerde zes jaar als monnik in kloosters in Azië. De boeddhistisch psycholoog begeleidt sinds 1994 meditatieactiviteiten. Een voorbeeld hiervan is de vipassana meditatieretraite. Zeven dagen onafgebroken mediteren. Maartje Wortel (21) ging een weekend mee.
Het leven is niet te sturen
De gong galmt door het gebouw. Iedereen maakt zich klaar om in alle rust naar de meditatiezaal te lopen. Alles hier gaat traag. Mensen zijn zich bewust van elke voetbeweging. Even denk ik dat het allemaal nep is. Eenentwintig volwassen mensen, lopend in het tempo van een slak, staren naar de grond. Dat dit kennelijk de bedoeling is, besef ik bij de eerste loopmeditatie. In de retraiteweek wisselen loop- en zitmeditatie zich af. Alles verloopt in ongedwongen sfeer. Als je geen zin hebt om mee te doen, is het prima om naar je kamer te gaan of een wandeling te maken.
Bij de eerste begeleide meditatie vertelt Frits wat de bedoeling is. “Je gaat rustig en ontspannen zitten en registreert het rijzen en dalen van de buik. Dit hoeft niet geforceerd, je moet het slechts aanstippen en je bewust zijn van deze gewaarwording. Als er zich iets anders in je voordoet, ga je verder met de registratie van de desbetreffende emoties, gedachten of gevoelens, zodat je je bewust bent van wat er zich in je afspeelt.“ In mijn geval komen er alleen maar gedachten op. Dat moet je dan registreren als: ‘denken, denken, denken.’ Wanneer er zich iets anders voordoet, ga je verder met het benoemen van het volgende. Zoals Frits Koster het zelf mooi zegt: “Als je een hongerig varken zes borden voedsel voorschotelt, dan zal hij altijd voor het dichtstbijzijnde bord kiezen. Zo is het ook in de meditatie. Wat er op de voorgrond treedt is op dat moment het belangrijkst. Je leeft in het hier en nu. Het is niet belangrijk om vooruit te kijken, te kijken wat er achter zit. Het leven is niet te sturen. Mensen willen vaak alles naar hun hand zetten. Het liefst stippen zij van tevoren uit wat ze wel, of niet willen denken. Dat kan niet, dan zou je de koning te rijk zijn. Om zo goed en zo kwaad als het kan met de wisselvalligheden van het leven om te gaan, is het goed als er een bewustwordingsproces op gang wordt gezet.”
Fysieke pijn en ongeduld
Bij de zitmeditatie voel ik vooral fysieke pijn en ongeduld. Als ik zit waar ik zit, wil ik alweer weg. Van de emoties waar veel mensen mee te kampen hebben merk ik niet veel. Eigenlijk heb ik mij nog nooit zo neutraal gevoeld. Verder komen er allerlei liedjes in mij op, zoals het toepasselijke; ‘battlefield of love.’
Na de eerste zitmeditatie volgt een loopmeditatie. Je bent je bewust van het staan, lopen, je omdraaien, staan en weer lopen. Als er zich tussentijds iets anders in je voordoet dan de concentratie op je voeten, sta je stil en benoem je dit.
Ik heb van mijn leven lang nog nooit zolang stil gestaan. Laat staan dat ik zo lang stil ben geweest. Toch bevallen de stilte, de rust en de bijkomende gedachten mij uitstekend. Om 22:00 is er ruimte voor de zogeheten ‘informele meditatie.’ Je kan het mediteren voortzetten of in alle rust je bed op zoeken en je daarbij bewust zijn van het tanden poetsen, het uitkleden en het liggen. Omdat ik uitgeput ben, besluit ik te gaan slapen en val al snel in een diepe slaap.
Een stiekem gesprekje
De volgende dag begint het programma weer om 06:00 uur. Frits vertelt dat veel mensen heel moe zijn omdat de vermoeidheid die ergens zit aan de oppervlakte komt. “In deze maatschappij moét er zoveel. Daarom staat men minder vaak stil bij lichamelijke klachten, onrust, verdriet of vermoeidheid. Bij de meditatie komt er van alles boven drijven.“ Iedere dag is er ruimte voor een persoonlijk gesprek met Frits, waarin je vragen kan stellen over ervaringen en dergelijke. Er zijn veel mensen met problemen en de emoties lopen in veel gevallen hoog op. Soms zie je iemand huilen of wit wegtrekken. Het voelt raar om daar dan geen hand naar uit te steken, niet naar om te kijken of even te vragen wat er is. Zo min mogelijk prikkels zorgen voor een zo goed mogelijk bewustzijn. Met mijn kamergenote Nanneke Jager, voer ik stiekem een gesprekje op het parkeerterrein. Zij zegt dat de meditatie haar vooral heeft geholpen in haar werk. Waar ze vroeger een irritatie meteen uitte, benoemt ze deze nu eerst voor zichzelf, dit zorgt ervoor dat ze positiever en rustiger met de dingen om kan gaan. Het mediteren bij Frits vindt zij fijn omdat er niets moét en Frits niet zo zweverig is.
Als leek vind ik het retraite programma erg zwaar. Naar ik begrepen heb, ben ik niet de enige die er zo over denkt. Ik ben dan ook blij dat het er na een weekend op zit voor mij. Toch ben ik tevreden met de ervaring. Ik heb ‘kritisch’ naar mezelf en mijn omgeving kunnen kijken en dat heeft zeer verhelderend gewerkt. Als ik zondag om één uur de auto instap, begint het ‘gewone leven’ weer. Terug van weggeweest. Maar al gauw wil ik misschien wel terug naar de stilte want de verkeersdrukte, telefoontjes en de vanzelfsprekende haast hebben mij zo weer in hun macht.
Leren in stilte – verslag van een huisarts
Persoonlijk verslag van Peter Lugten van een retraite in Zencentrum Noorder Poort te Wapserveen.
Ik begon wat onwetend aan de retraite, had me opgegeven vanuit het idee dat het me heerlijk leek een aantal dagen in rust te verblijven, te mediteren en wat boeken te kunnen lezen die al zo lang op mij lagen te wachten. Wat zaken te overdenken en genieten van de omgeving. No stress!
Het was wel even schrikken toen ik het meditatierooster zag: ‘Zo vroeg opstaan en de hele dag afwisselend lopen en zitten, dat had ik mij anders voorgesteld en elke dag een interview, wat moest ik daar nou mee? Zou ik die dagen door kunnen komen? Negen dagen nog wel!’
Het is heel anders gelopen. De meditaties met begeleiding hadden een zeer stimulerend effect en maakten de techniek van het mediteren heel helder en duidelijk waardoor de vruchten snel rijpten. Enkele verlichte vruchten zijn mij zelfs in de loop van de week ten deel gevallen! Bijzondere ervaringen welke zich moeilijk op papierlaten vastleggen, maar ook die ‘registreer je gewoon’, zegt Frits. Zo consequent is inzichtmeditatie.
De interviews werkten heel stimulerend, gespreksstof genoeg als je opmerkzaam bent. Het vroege opstaan, eerst om 6.00 uur en an een paar dagen om 5.00 uur, is al gauw geen probleem meer, de beslommeringen van alle dag verdwijnen. Fysiek is dat bij mij gepaard gegaan met wat hoofd- en nekpijnen, maar dat had Frits genoemd in zijn ‘talk’ en ik hoefde het alleen te registreren, als meditatieobject te gebruiken en dat maakte het draaglijk. Door het continu opmerkzaam zijn en registreren van wat er gebeurt ervaar je steeds meer het leven in het nu. Tijd bestaat nauwelijks meer. Vermoeidheid ook niet. Je hoofd wordt helder en leeg, andere ervaringen op subtieler niveau vinden plaats.
Het is wonderbaarlijk wat er zo in stilte gebeurt tussen mij en de andere deelnemers. Ik registreer bij mezelf oordelen, bekritiseren, probjecteren, analyseren en veel meer van dat soort neigingen, neigingen die ik me nooit zo bewust ben geweest. Doch die zullen zich in het dagelijkse leven ook allemaal voordoen, maar dan veelal ongemerkt! Wat leer ik veel in deze stilte.
Maar het mag er allemaal zijn, je hoeft het alleen maar te registreren en ik voel me vrij. Wat de ander aan mij registreert mag hij of zij gebruiken als zijn meditatieobject. Geweldig, wat een ruimte en vrijheid geeft dat.
De omgeving is wonderschoon, Hollandser kan bijna niet. Weilanden met jonge koeien die vredig liggen te herkauwen. In de verte rijdt een trekker over het land, het geluid van zijn motor bereikt mij niet. Prachtige volle kippen scharrelen over het grasveld en pikken naar insecten en andere lekkernijen; als in formatie struinen zij van links naar rechts en weer terug. Het warme voorjaarsweer doet de plantenknoppen uit de grond spruiten en hommels zoemen druk op zoek naar stuifmeel voor hun nieuwe volkje.
Het is bijzonder in de Paasweek hier stil te mogen zijn en te ervaren hoe subtiel het nieuwe leven zich openbaart. Het werkt erg bezielend en verrijkt keer ik naar huis terug. Och ja, die radardetector die ik net in mijn auto gezet had, zou ik die nog nodig hebben? Op de terugreis in ieder geval niet!
Ik ben milder geworden voor mezelf
Geloof het of niet, ik ben milder geworden voor mezelf. Wellicht kan ik dit het beste uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Toen ik vorige week een avond moest overwerken – ik moest een presentatie voorbereiden voor de volgende dag maar ik was de hele dag op mijn werk ingeroepen voor allerlei dringende ad hoc zaken – kon ik dat beter opbrengen dan
vroeger. Ik stond mezelf toe tegenzin te hebben en verzette me niet tegen dat gevoel, in de wetenschap dat het vanzelf weer zou verdwijnen als ik me eenmaal op mijn taak zou hebben geconcentreerd. Aldus geschiedde. Zo mag ik van mezelf tegenwoordig ook gewoon moe zijn. Ik verzet me niet tegen de vermoeidheid, word er niet meer opstandig of boos van (‘Verdorie, wat ben ik toch snel moe! Gaan die burnoutklachten dan nooit over?’). Ik erken gewoon dat ik moe ben (‘moe’, ‘moe’, ‘moe’), word het gevoel gewaar, blijf er met mijn aandacht bij – en het lost vanzelf weer op, maakt plaats voor iets anders. Ik mag boos zijn, ik mag me ergeren, ik mag fouten maken, ik mag dingen vergeten, ik mag er ongeluk bot uit de hoek komen, ik mag over iemand oordelen. Ik erken het, word het gewaar, blijf er met mijn aandacht bij – en het maakt vanzelf plaats voor iets anders. Het leven is zo echt een stuk eenvoudiger geworden! Omdat ik van mezelf nu veel meer mag, ontspan ik meer, dus reageer ik meer ontspannen, en dus word ik meer ontspannen tegemoet getreden en dus is er minder reden voor ergernis, boosheid, fouten, enz. Zo wordt stukje bij beetje alles ‘zachter’, aangenamer.
Anderzijds ben ik wat strenger voor mezelf geworden. Voor dingen in mijn leven die ik echt graag wil veranderen zal ik nu eenmaal een beetje inzet moeten tonen. Als ik echt mijn eetpatroon wil wijzigen – en dat wil ik – moet ik mezelf tot de orde roepen op het moment dat ik zin heb om een zak chips leeg te eten. Als ik echt een beter mens wil worden – en dat wil ik – moet ik mijn luiheid ‘s ochtends overwinnen en een uurtje eerder opstaan om te mediteren. Daar staat weer tegenover dat als ik me echt te moe of niet lekker voel, ik beter stil kan staan bij dat gevoel in plaats van me ertegen te verzetten. Ziek is ziek, bekaf is bekaf!
Voedsel voor het hart
Evaluatie van een deelnemer aan de retraite ‘Mindfulness en de vier Levensvrienden’ van 7-14 juli 2017 in Wapserveen.
Ik heb de retraite met als thema ‘de vier levensvrienden’ ervaren als voedsel voor het hart. Door dagelijks mezelf en anderen
in gedachten te trakteren op vriendelijke wensen, door met compassie te kijken naar mijn eigen gevoelens van pijn en imperfectie en door het ontwikkelen van medevreugde bleek het gevoel van gelijkmoedigheid als vanzelf te groeien. Tijdens deze retraite merkte ik de gedachten en het vele praten in mijn hoofd op zonder dit zoals gewoonlijk af te keuren of te willen beïnvloeden. Het was verrassend te merken dat ik op even goede voet kon staan met emoties als verdriet en verlangen, gevoelens van spanning en fysieke klachten als met mijn binnenpretjes, het genieten van de zon, de natuur en de stilte. Met een gevoel van gelijkmoedigheid deze ervaringen zonder veel onderscheid toe te laten en erbij te kunnen blijven, heeft me geraakt. Het gaf een rust die ik niet goed weet te omschrijven maar die me inspireert en motiveert om verder te gaan met de beoefening. Ik kijk op deze retraite terug met een gevoel van dankbaarheid. Door jouw milde manier van begeleiden bood je opnieuw een veilige plek waarin ik de ruimte kreeg me verder te kunnen ontwikkelen. Dank je wel Frits. Het leven voelt lichter.
Klik hier voor info over aanstaande vipassana meditatieretraites
